Η απόλαυση της ταυτότητας είναι μια απόλαυσηπου υποκαθιστά μιαν αδυνατότητα. Αυτό το αδύνατον κοινωνείν του Άλλου που καιροφυλακτεί πίσω απ’ όλα τα δυνατά και αδύνατα αιτήματα της θεώρησής του. Η ένταξη έτσι, είναι η ιδεώδη εικόνα του υποκειμένου, η φαντασιωσική του αναφορά και ανάπτυξη, η καθήλωσή του στις ιχνογραφήσεις του Άλλου. Μια μετουσιωσική σαγήνη που τροχοδρομεί τον Άλλον, την απόλαυσή του, και τον εκθέτει στα σημεία του, στις εικονοποιητικές του εκδραματίσεις. Είναι αυτή η σκηνή του Άλλου που και στις στιγμές της απομάγευσής της, ακόμη και κατακρήμνισής της, αυτή συνεχίζει να λειτουργεί, να παράγει νόημα, ο Lacan θα ’λεγε: να χρησιμοποιείται. Ο Άλλος εμπνέει το δεσμό, επινοεί τις ταυτίσεις του, τους κοινωνικούς ιδιωματισμούς του, τις πολιτικές και πολιτειακές του κατασκευές και βεβαίως τη διαιώνιση όλων αυτών. Γίνεται έτσι ένας πυρήνας συνεκτικότητας, που επιτρέπει την κυκλοφορία των πραγμάτων, την πρακτικότητά τους και την συνθωματική τους απόλαυση. Μια γλωσσική κοινότητα που δι-εγείρει το υποκείμενο, το καθιερώνει και επενδύει πάνω του όλα τα σχήματα των προσδοκιών. Ο Άλλος, ο κοινωνικός, εθνικός Άλλος, η δι-αφάνειά του, ένα προσυμφωνημένο παράδειγμα, που διαχέει το λόγο του, τον ίδιο το λόγο του Κυρίου. Η ιδέα του είναι κι ο επιταχυντής του κοινωνικού γίγνεσθαι. Μιαν ιδέα που αναπληρώνει το διχασμό του υποκειμένου και εγκαινιάζει τη σκηνή της μετουσίωσής του. Μια σκηνή του υποκειμένου πριν το υποκείμενο, πριν αναλάβει αυτό τη σαγήνη της εκφοράς του, την εκστατική του αποκάλυψη στην τοπική της μορφογένεσής του. Την μεταμόρφωσή του σε μία περίκλειστη και μαχητική οντότητα που θεωρεί και εδραιώνει την αντικειμενικότητα του περιβάλλοντός της. Την αντικειμενικότητα μιας υποκειμενοποίησης, που αναγνωρίζει και αναγνωρίζεται στο ευδιάκριτο ίχνος της και στο μηχανισμό της υπεράσπισής του. Εδραιώνει έτσι μια θεσμική κατοχύρωση κι έναν αντικείμενο εαυτό.
Το υποκείμενο, ατομικό ή κοινωνικό, εξέρχεται μέσα απ’ την ιδέα ως ένα αναμορφωμένο πλέον υποκείμενο, ως το υποκείμενο μιας μυστικής, αν και διακηρυσσόμενης, θεώρησης. Η ιδέα διαμόρφωσε γι αυτό την μετά-τοπισμένη του θέση, εγείροντας του την κατοπτρική του εικόνα και τη σμιλεμένη μαρτυρία του. Οι ονοματοδοσίες που του χαρίζονται, εγγυώνται την πιστότητά του και το μοναδικό του πεπρωμένο. Κομίζουν την εμπειρία ενός περίκλειστου κόσμου, τις καταγωγικές του αναφορές, και τις ναρκισσιστικές του καθηλώσεις, αυτό το εντοπισμένο του ίχνος. Η φαντασιακή θέσμιση του κοινωνικοϊστορικού δεν αποδίδει ακαριαία αυτό το υποκείμενο, αλλά το διαμορφώνει, το εξελίσσει, το διανοίγει στον ορίζοντα της προσδοκίας του. Σ’ έναν ορίζοντα σαγήνης και εκτροπής. Η ιστορικότητα της ταυτότητας είναι και το αναπόδραστο της ουσίας της, η λογικοφάνειά της, η δυνατότητά της στο χώρο του νοητού. Όταν η σαγήνη εκφέρεται, οράται κι αντικειμενοποιείται. Το κοινωνικοϊστορικό κοσμοείδωλο εξαρτάται στον ίδιον βαθμό κι απ’ τους δύο αυτούς πόλους και γίνεται το σύμπτωμα του εαυτού του, η αισθητική του μορφή και η αισθητή του παρουσία, αυτή, εν ολίγοις, η ιστορία του. Μια μήτρα ενεστωτικών καθηλώσεων, που επικαιροποιούν και εντοπίζουν τη διασπορά του φαντασιακού, τη διασπορά των σημείων του, σημεία όλα ενός νοήματος κοινού, που διεγείρονται, και διατίθενται, και συγκροτούν το γλωσσικό τους ιδίωμα. Μια μυστική και αδιάγνωστη εικονοποιία που εκδραματίζεται τώρα στο ανάγλυφο του ιστορικού της ίχνους, σε μια μορφική καθήλωση που αδυνατεί, κι όσο αδυνατεί, τόσο αρθρώνει το εκ-τόπισμά της.
Η ιστορική μορφή, εκ-δηλώνεται από μια περιοχή που ’ναι η περιοχή της Νύχτας, και δεν είναι ακόμη μορφή παρά στο κατώφλι μόνο της εξόδου της, που ’ναι και το κατώφλι όμως της έκπτωσής της. Το Φαντασιακό διαμορφώνει και στηρίζει πάντα την πραγματικότητα, και το Πραγματικό της Νύχτας την εγκαταλείπει συνεχώς στις απορίες και στο διχασμό της. Η ιστορικότητα έτσι, ανιχνεύει το μη ανιχνεύσιμο, σ’ αυτές τις αστραπιαίες διεμφανίσεις των ονειρεμένων και νοσταλγημένων της μορφών. Μια αναμορφωτική εργασία που μορφοποιεί και στερεώνει τις φευγαλέες οπτασίες και αποκαθιστά έναν ολόκληρο κόσμο, τον μόνο δυνατό. Οι κοινωνικοϊστορικές μορφές είναι αντανακλάσεις αυτών των εικόνων. Μορφικοί αναδιπλασιασμοί τους που τις πραγματώνουν. Εγγραφές πάνω στο ανεγγράψιμο. Σ’ αυτή τη διάνοιξη όπου αναγνωρίζονται κι οι εικόνες: στο θρησκευτικό και ιδεολογικό τους ορίζοντα. Όπου το φάντασμα, διανοίγει τα πέπλα των ομοιώσεών του κι αποκαθίσταται στη σφαίρα του νοητού, στο κύκλο της αναμνημόνευσής του. Η ιστορικότητα αναγνωρίζεται στην ανίχνευση της εικόνας, στην ιχνηλάτιση του καταγωγικού, μυθολογικού της πυρήνα. Μιαν αντεστραμμένη κειμενικότητα που δεν διαβάζεται στη προφάνεια του διακηρυγμένου της νοήματος, αλλά στις απολήξεις του, στο σκοτάδι που την απέδωσε και συνέταξε την ιστορικότητά της, την επιφάνεια της ιστορημένης της πραγματικότητας. Είναι έτσι μια συνείδηση σκοτεινή, μία ολέθρια απόλαυση, αυτή η απόλαυση πάντα του Άλλου.
Στο κατώφλι αυτής της εξόδου, που ’ναι κι ένα κατώφλι μορφικής ακολουθίας, συντελείται μια επίμονη εργασία προσδιορισμού, και για την ακρίβεια, μια εργασία εντοπισμού. Βρισκόμαστε ήδη μέσα στον περίγυρο των εικόνων, στην τοπολογική τους εξάρτηση, όπου διαγράφεται κι η πραγματικότητά τους. Η πραγματικότητα μιας κωδικοποίησης που συγκροτεί και συνέχει το υποκείμενο. Η πραγματικότητα του εδάφους, η περίκλεισή του, η αναμνημόνευση των σημείων του, δεν είναι παρά η φυσικοποίηση μιας μορφικής καταγωγής. Μια οικειοποίηση του φαντασιακού στη γεώργηση των ταυτοτικών του αναφορών. Το φαντασιακό θεραπεύει το συμβολικό μέσα στο πλαίσιο μιας αυστηρής τοπικής όπου ο Άλλος εγγράφει τα σημεία του, σημεία όλα μιας εξοικείωσης. Φαντασιωνόμενος, εντοπίζω το «χαμένο κέντρο» μου, όπως θα το ονομάσει ο Λορεντζάτος, ή το «χαμένο αντικείμενο», όπως θα το πει ο Lacan, κι ευθύς αμέσως επανευρίσκω τον εαυτό μου, έναν καθηλωμένο και νοσταλγημένο εαυτό. Το σχήμα αυτής της επανεύρεσης διαγράφει και τη διχασμένη δομή μου. Ρηγματώσεις που αναβλύζουν την επιθυμία, όλες τις μετωνυμίες του νοητού. Το εθνικό φαντασιακό αναγνωρίζεται σ’ αυτές τις τοπολογικές του εξαρτήσεις κι εξαρνήσεις. Σε τοπογραφικές ενδείξεις μιας γειωμένης αύρας που εκ-πληρώνει τον κενό χώρο με το υπεσχημένο της νόημα. Ο φυσικός έτσι χώρος, σ’ αυτή του την περιβαλλοντική και νοηματική περιγραφή του, γίνεται ένας χώρος ιστορικών διανοίξεων. Ο χώρος μιας μοναδικής υποκειμενοποίησης που συν-τελείται σ’ αυτή την μυστηριακή ακολουθία των θεσμίσεων. Το ιστορικό, εθνικό υποκείμενο, φύεται έτσι μέσα από τη γη, αναλαμβάνει το ανάγλυφό της, τις βαθιές της χαράξεις, κι οργανώνει το ψυχισμό του στις ριζωματικές της ακολουθίες. Μία κοινότητα αυτοχθόνων απαντάται εδώ, που εκπληρώνει τις αναπαραστάσεις της, στο αντικειμενοποιημένο περιβάλλον των ενσαρκώσεών της. Έχουμε να κάνουμε λοιπόν με εμψυχωμένα αντικείμενα, που μέσα απ’ το πρίσμα της σαγήνης τους, πραγματώνουν το κόσμο, τη διαλεκτική του, την ίδια την οντολογία του. Η εθνικότητα αναδύεται αλλά και καταλύεται πάνω σ’ αυτή τη σκηνή. Είναι η ονοματοδοσία αλλά και το περιβάλλον των ονομάτων της. Μια κίνηση διπλή, που καθετοποιεί την οριζοντιότητα του γλωσσικού της υλικού και δραματουργεί τις εγγραφές της. Μια τεχνουργία του γεωπολιτικού, που διεγείρει τα ίχνη του, τη βιαιότητα μιας πραγματικότητας που διαφαίνεται στις καταγωγικές και συνθετικές της απολήξεις.
Τι αναδύεται όμως σ’ αυτές τις χαράξεις; Τι επιθυμία εγγράφεται; Ό,τι ακριβώς υποθέσαμε και στην αρχή αυτού του κειμένου: η χαμένη ολότητα, το (α)δύνατο της κατασκευής της. Το αντικειμενοποιημένο περιβάλλον που διαμορφώνει η φαντασίωση, ενθυλακώνει καταλυτικούς πυρήνες όσμωσης της ατομικότητας στο συλλογικό υπερεγώ της κοινότητας. Ένας μεταβολισμός υποκειμενοποίησης, ανθρωπολογικών διαστάσεων, που διαστρέφει το Εγώ στην εκ-σωτερικότητα του, στην αλλιώς είναισυγκρότησή του. Ο άλλος, όχι ο Άλλος του Έξω, αλλά ο κοινός άλλος της ιθαγένειάς μου, κοινωνεί τον οίστρο μου, θεωρεί τις ομοιώσεις των αναπαραστάσεων μου, τις γεωγραφικές μου συγκινήσεις και τις γλωσσικές μου αναγωγές. Εμπειρίες που δεν εγγράφονται, αλλά βιώνονται, μυστικά πάντα, στην κρύπτη των ονομάτων τους. Το εδαφικό έτσι εδράζεται στο ανεδαφικό, οι εικόνες στις ομοιώσεις τους, κι οι ονοματοδοσίες στις μετωνυμίες τους. Το φαντασιακό εκτοπίζει τον κόσμο και τον εντοπίζει, την ίδια στιγμή, στην ατοπική του θέση. Αυτή η έκπληξη του Freud πάνω στην Ακρόπολη: «Ώστε λοιπόν όλα αυτά υπάρχουν πραγματικά όπως τα μάθαμε στο σχολείο;» Ή ο Le Corbusier που εξαντλείται τρέχοντας στα στενά δρομάκια της Πλάκας, καθυστερώντας την ανάβασή του στην Ακρόπολη, ώστε να αντικρίσει το Παρθενώνα όσο πιο ψύχραιμος μπορεί. Το τρέκλισμα επίσης του Heideggerπάνω στον ιερό βράχο. Τρία λιποθυμικά επεισόδια απώθησης κι επιθυμίας. Όταν ο κόσμος αναγνωρίζεται όχι επί του Πραγματικού αλλά επί των ιχνογραφήσεών του, εκεί όπου αυτός εκλείπει, κι ανευρίσκεται, εν ετέρα μορφή, στη μορφή του Άλλου. Διαφορετικά το τραύμα θα ’ναι ισχυρό. Αυτή η από-γοήτευση του Le Corbusier μπροστά στην θραυσματική πραγματικότητα του Ναού, μιαν εικόνα πολύ μακράν της ακεραιότητας του ακαδημαϊκού του κοσμοειδώλου. Η φαντασίωση, το ξέρουμε πλέον, είναι πάντα λειτουργική, στηρίζει τη πραγματικότητα κι επαυξάνει την εμβέλειά της. Το Πραγματικό πάλιν όχι.
Οι ιστορικές εκδραματίσεις είναι αποκρυσταλλώσεις μυθιστοριών, ιδιώματα που εκ-δηλώνονται, αποκαλυπτικές γραφές, με την μυστηριακή έννοια του όρου, που καθιερώνουν την κοινότητά τους, τον ορίζοντα της αποδοχής τους. Οι κοινωνίες κατασκευάζονται μέσα στο καθεστώς αυτής της ιεροφάνειας, που διαθέτει το Όλον και το μελαγχολικό μηδέν της καταγωγής του. Ένα μηδέν που γίνεται και το αγωνιστικό πεδίο της υπέρβασής του. Ιδεογραφήματα που αναπαριστούν αυτό που αντιστέκεται στις αναπαραστάσεις, το αναφορικό α-τόπημα των εικόνων. Εικόνες εξ’ αποκαλύψεως, ακριβές δωρεές, που εκζητούνε τη Πίστη μας. Το πάθος των ταυτίσεων είναι το πάθος του Ιερού, το πάθος μιας ανυπέρβλητης εσωτερικότητας που μένει πάντα αναπαράστατη κι αδιάθετη στις εξιστορήσεις της, και πάλιν αυτό που συνέχει όλες τις αναπαραστάσεις, όλες τις δυνατές αφηγήσεις. Είναι οι λέξεις, που συντάσσουν το ασύντακτο του κόσμου μας, και μαρτυρούν τη σιωπή του. Η αλήθειά τους είναι λήθη, μόνο λήθη, μια πείσμων παραγωγή λήθης.